de idealistische ingenieur (4)

Profit
De World Commission of Environment and Development is in 1987 met de brede definitie van duurzaamheid gekomen: sociaal-culturele duurzaamheid (people), ecologische duurzaamheid (planet) en economische duurzaamheid (profit). Ik vind profit een ongelukkig gekozen term. De betekenis van profit als winst is de eerste die zich aan mij opdringt. Profit kan ook voordeel of nut betekenen, en er is een belangrijk verschil tussen die uitleg en de betekenis van winst. Winst bestaat alleen daar waar er ook verlies is. De beste tennisser van de wereld is de winnaar, en alle andere tennissers zijn verliezers. Winnen en verliezen zou misschien speels kunnen zijn, maar er is heel weinig voor nodig om daar een heel destructief systeem van te maken.

Er is een woord voor dat destructieve systeem, en dat woord is kapitalisme. Economische duurzaamheid is niet hetzelfde als kapitalisme. Het kapitalisme is een uitwerking van het idee dat er gewonnen moet worden. En winnen kan alleen ten koste van verliezers. Er terwijl de economie globaler wordt, zijn er steeds meer verliezers en steeds minder winnaars. Vooral de verliezers - en dat zijn er dus een heleboel; waarschijnlijk 99% van de wereldbevolking - leiden een armzalig leven in het kapitalistische systeem. De vraag is of het leven voor de winnaars wel echt helemaal leuk is. Het is tamelijk eenzaam, tussen al die verliezers.

Door het kapitalisme af te wijzen, zou het kunnen lijken alsof ik het communisme een heel goed idee vind. Ik denk dat communisme een best goed idee is, alleen zijn de communistische experimenten uit de geschiedenis tot nog toe niet geslaagd. Ik zou me graag een beeld willen kunnen vormen van een maatschappij van mensen die samenwerken voor een (mondiaal) gemeenschappelijk nut, waarbij niemand wint en ook niemand verliest.

Misschien is een nuttige vraag die een ontwerper zichzelf kan stellen als hij (of zij, maar zoals gezegd, mijn studenten zijn bijna allemaal jongens) iets ontwerpt deze: is er iemand die beter wordt van mijn ontwerp ten koste van een ander, en zo ja, wat kan ik doen om dat recht te zetten ten opzichte van de verliezer? Omdat het voor de ontwerper zelf moeilijk is om goed te zien hoe hijzelf (of zij) beter wordt van het ontwerp, is een ontwerp dat samen met anderen ontwikkeld is per definitie beter dan techniek die door één iemand alleen ontwikkeld is.